امروزه بازارهای مالی تاثیر زیادی در اقتصاد دارند و ابزارهای مشتقه قسمت مهمی از بازارهای مالی را تشکیل می‌دهند. این ابزارها به این دلیل مشتقه نامیده می‌شوند که ارزش آن‌ها از ارزش "دارایی پایه" آن‌ها اخذ شده است. این ابزارها در چهار دسته عمده قراردادهای آتی خاص، قراردادهای آتی یکسان، اختیارات، و معاوضات طبقه‌بندی می‌شوند. ابزارهای مشتقه دارای نتایج مثبتی چون کاهش قابل توجه خطر نوسان قیمت‌ها، زیاد شدن معاملات، بالا بودن درجه نقدینگی، پایین بودن هزینه خطر و بالا رفتن کارایی هستند. این ابزارها نخست برای تامین ریسک ابداع شدند اما به تدریج مورد استفاده بورس‌بازان قرار گرفتند و به این ترتیب مخالفانی پیدا کردند. از سوی دیگر بسیاری از معاملات و امور بازار بورس در غرب ابداع شده‌اند و در استفاده از آن‌ها از بعد انطباق با فقه اسلامی تردید وجود دارد. نگارنده در تحقیق حاضر ابزارهای مشتقه را از دیدگاه اسلام بررسی کرده است. وی ضمن بیان کلیاتی درباره بورس و ابزارهای آن، مبانی فقهی ابزارهای مشتقه را ارزیابی می‌نماید. در ادامه به انواع قراردادهای آتی خاص، قراردادهای آتی یکسان و قراردادهای حق اختیار معامله اشاره و هریک را از دیدگاه فقه اسلامی بررسی می‌کند. فهرست مطالب فصل اول: کلیات و تعاریف فصل دوم: مبانی فقهی ابزارهای مشتقه فصل سوم: قراردادهای آتی خاص و قراردادهای آتی یکسان فصل چهارم: قراردادهای حق اختیار معامله